“Innoveren kun je als architect niet alleen”
Bouwnieuws | Door de redactie
Geplaatst: 19-04-2010
Voor Francesco Veenstra, partner van architectenbureau Mecanoo in Delft is samenwerken met toeleveranciers noodzakelijk. Een architect die zich laat inspireren door een product is niet ondenkbaar.
Door Désirée Crommelin
Volgens Veenstra zijn architecten dol op nieuwigheden. “Wel moeten we ons tegen onszelf beschermen. We worden hier overspoeld met telefoontjes van leveranciers die een voet tussen de deur proberen te krijgen. Zodra er iets over ons in de media verschijnt, hangen ze aan de lijn of staan ze op de stoep. Maar ons secretariaat is erop getraind uiterst selectief te zijn in het doorlaten van leveranciers”, aldus Veenstra.
Als je betrokkenheid van leveranciers in een later stadium bij je ontwerp niet toestaat, ga je volgens Veenstra voorbij aan de dagelijkse werkelijkheid in onze sector. “Je hebt toeleveranciers nodig als je iets bijzonders wilt om je droom te verwezenlijken. En vergeet niet, dat een architect hooguit vijftien procent van zijn tijd besteedt aan ontwerpen, de rest van zijn tijd gaat op aan het managen van het bouwproces: materiaalkeuze, innovatie, uitvoering, coaching binnen het bureau. Het BIM (BouwwerkInformatie Model) is een onontbeerlijk instrument bij de bouwtechnische uitvoering van het ontwerp. Voor Veenstra is BIM een effectieve vorm van samenwerking in een steeds grootschaliger bouwproces. Het model draagt bij tot grote nauwkeurigheid en vermindert zo de risico’s tijdens het bouwproces.”
Duurzaamheid
Wijzend naar een stucconstructie voor een gebogen wand in de hoek van de kamer illustreert Veenstra de samenwerking in een experiment met een leverancier. Om de organische vormen van het ontwerp voor het Wei-Wu-Ying Center for the Arts in de Taiwanese havenstand Kaohsiung te materialiseren viel in eerste instantie de keuze van Mecanoo op een combinatie van gips met glasvezel. Uit deze proefopstelling op het Mecanoo-kantoor blijkt nu dat deze stucconstructie niet duurzaam is als vloer of wand. In de verdere zoektocht naar andere toe te passen materialen kwam Mecanoo in contact met een Nederlandse scheepsbouwer en liet het architectenbureau zich vervolgens inspireren door de gebogen stalen wanden van een scheepsromp. Enthousiast vertelt Veenstra over deze grensoverschrijding naar een andere discipline. “Innoveren kan je niet alleen, zelfs niet binnen de bouwwereld. We lieten ons al eerder in een project inspireren door een andere discipline. Zo pasten we het in de theaterwereld toegepaste belichtingtechnieken toe in de publieke ruimte. Voor dit Taiwanese theatercomplex voor een havenstad met een miljoenenbevolking kiezen we voor een toepassing uit de scheepsbouw!”
Dit Taiwanese voorbeeld raakt de kern van Mecanoo’s filosofie over esthetische duurzaamheid. Duurzaamheid is een containerbegrip, dat doordat iedereen het gebruikt, geen betekenis meer heeft. “Onze toets van duurzaamheid is niet alleen het toepassen van duurzame technieken, maar ook de overwegingen: Past het ontwerp in de omgeving, heeft de aangewezen plek het nodig en wordt het door de mensen omarmd?”
Museum
Dichterbij huis heeft Mecanoo dezelfde filosofie toegepast in het ontwerp voor de gemeente Arnhem van het Nationaal Historisch Museum (NHM). Dit NHM-ontwerp vormt een organisch geheel met het Nederlandse Openluchtmuseum, een eerder ontwerp van Mecanoo, waar ondermeer historische Nederlandse gebouwen en ambachten zijn te zien. “In ons ontwerp, waarmee de gemeente Arnhem de andere steden aftroefde en het museum mag bouwen, heeft Mecanoo een gebouw ontworpen dat in zijn vormgeving als het ware een route is langs de canon van Nederland, een route gehuld in een bakstenen gevel. “Bij dit museum hebben we lokale materialen gebruikt. De omgeving van Arnhem waar van oudsher langs de grote rivieren veel steenfabrieken stonden is daartoe een inspiratiebron geweest.”
De economische crisis is in de hele bouwsector te voelen. Veel bedrijven, inclusief architectenbureaus zijn voorzichtiger, bezuinigen op R&D, sluiten buitenlandse vestigingen en trekken zich weer terug in Nederland. “Mecanoo”, zo legt Veenstra uit, “heeft altijd geopereerd vanuit Delft. Ook bij internationale projecten stuurt Delft de lokale aannemers aan. Zij zijn voor ons van onschatbare waarde, want zij kennen de markt, de spelregels, de leveranciers, het klimaat en de daarvoor geëigende materialen.”
Ondanks de crisis heeft Mecanoo besloten niet te bezuinigingen op deelname aan prijsvragen. “Competitie houdt ons scherp om innovatie te blijven zoeken. Het is noodzakelijk voor ons voortbestaan en we geven iedere keer weer ons visitekaartje af.” In deze crisistijd worden de Europese aanbestedingen steeds grootschaliger en zo te kostbaar voor een partij alleen om eraan mee te doen. Dat is slecht voor de sector. “Het vreet uren op het bureau en het kost al gauw 25.000 tot 50.000 euro. Samenwerken zou moeten kunnen zonder dat concurrentie in het geding komt. Misschien is het iets voor belangenbehartigers zoals de BNA om zich daar eens over te buigen.”
Dat de economische crisis innovatie op laag pitje zet, vindt Veenstra kortetermijndenken. Om innovaties door leveranciers meer af te stemmen op de behoefte in de markt en zo missers te voorkomen oppert hij het idee van een gebruikerspanel. “In de bouw kennen we het gebruikerspanel niet zoals de voedingsmiddelenindustrie dat kent en effectief inzet. Die feedback op een innovatie is toch voor alle betrokkenen leerzaam?”
Overig Bouwnieuws
|
|