Architect Jan Brouwer ziet veranderende rol
Bouwnieuws | Door de redactie
Geplaatst: 21-04-2009
Toeleveranciers moeten in een eerdere fase worden betrokken in het bouwproces. Op die manier kunnen architecten en aannemers beter inspelen op de nieuwste ontwikkelingen in de branche. ‘Beslissingen aan het begin hebben meer invloed’, aldus architect Jan Brouwer. ‘Van veranderingen achteraf wordt een project meestal niet beter.’
Door Annemieke Diekman Niemand hoort emeritus hoogleraar bouwtechnologie Jan Brouwer (73) klagen dat hij na zijn 65ste nog aan het werk is. Sterker, de architect in hart en nieren kan niet zonder: “Het houdt mij van de straat”, zegt hij lachend. “Ik ben dan wel een oude knar, maar voel mij prima.” Zijn laatste officiële functie als Rijksadviseur voor de infrastructuur is vorig jaar beëindigd, maar Brouwer heeft nog zitting in tal van commissies en geeft regelmatig lezingen over infrastructuur. Daarbij werkt hij samen met jonge architecten aan verschillende nieuwe projecten.
Systeembouw
Brouwer behoort tot de zogenaamde high tech stroming (1970-1990), een stroming die breekt met de tot dan toe geldende bouwtraditie. Het idee van High Tech is kort gezegd dat de onderdelen van de gebouwen zoveel mogelijk in de fabriek worden geprefabriceerd. De installaties en constructie van de gebouwen worden vervolgens als een soort ornament aan de buitenzijde geplaatst. Staal, RVS, aluminium en glas zijn veelgebruikte materialen. Brouwer heeft altijd veel interesse getoond in de techniek als onderdeel van de architectuur. “De technische component van het ontwerpen wordt helaas te vaak verwaarloosd of aardiger gezegd, veel architecten tonen niet veel belangstelling in het fysiek vertalen van een concept. De architect is veelal een generalist. Decennia systeembouw hebben er bovendien voor gezorgd dat veel specifieke materiaalkennis is weggezakt.”
Op de laatste Bouwbeurs heeft Brouwer daarom een lans gebroken voor de toeleveranciers. Die moeten samen met architect en aannemer in een eerder stadium om de tafel zitten. Het gebeurt volgens hem wel meer dan vroeger, maar nog lang niet op grote schaal. “Vaak zit de hoofdaannemer er tussen. Die voert zelf de gesprekken uit geld- en tijdsoverwegingen en is meestal niet scheutig met het betrekken van onderaannemers bij de planvorming. Dit is wel belangrijk, bijvoorbeeld met het oog op duurzaamheid. Zo zie je regelmatig dat gevelbouwers pas in een later stadium bij de fysieke opbouw worden betrokken. Dat is een gemiste kans. Specialistische kennis bijvoorbeeld over een klimaatgevel kan zo niet worden overgebracht.”
Aluminium
Een ander voorbeeld zijn de vele toepassingen van aluminium. Er komen veel innovaties uit die hoek, maar er zijn maar weinig architecten en bouwers die er in slagen daar ook daadwerkelijk iets mee te doen. De industrie en de ontwerpers zouden meer samen moeten optrekken. Brouwer pleit dan ook voor workshopachtige sessies waar alle belanghebbenden samen een gebouw optimaliseren. “Nu zie je meestal dat er achteraf nog tal van wijzingen worden doorgevoerd. Dat werkt niet alleen vertragend, het ontwerp wordt er meestal ook niet beter van. Beslissingen die aan het begin worden genomen hebben meer invloed.” Voor architecten ziet hij in dit proces ook een andere rol weggelegd. Zij zouden al in een vroeg stadium -bij voorlopige ontwikkelingen- meer inzicht moeten geven in de methodiek en materiaalkeuze en de manier waarop ze dat willen vertalen. Niet bang zijn voor transparantie is zijn devies. De interesse van Brouwer in de technische component van het ontwerpen uit zich ondermeer in het gebruik van materialen als staal en aluminium. “Aluminium kent enorm veel verwerkingsmogelijkheden en er zijn hele mooie dingen van gemaakt.” Als voorbeeld noemt hij het gebouw van het Aluminium Centrum in Houten, het kenniscentrum in Nederland op het gebied van aluminium. Het laat volgens hem de enorme potentie van aluminium zien voor de gebouwtechnologie. Het gebouw is ontworpen door Micha de Haas, geïnspireerd op het Hollandse populierenlandschap en staat op 368 aluminium kolommen.
Revolutionair
Een andere architect die veel met aluminium heeft gewerkt en waarvoor Brouwer grote bewondering heeft is de fransman Jean Prouvé (1901-1984), tevens kunstsmid en metaalbewerker. Hij heeft niet alleen talloze meubels en prefab architectuurelementen ontworpen maar ook gebouwen, vaak bestaand uit staal en glasconstructies en tamelijk revolutionair voor die tijd. Omdat zijn constructies niet uitvoerbaar bleken door anderen opende hij zelf een fabriek. Jan Brouwer is met name enthousiast over het Paviljoen voor het eeuwfeest van het aluminium, dat Prouvé in Parijs bouwde. “Fascinerend. Hij heeft het in 1954 neergezet aan de Seine. Alle aluminiumtechnieken zijn in het gebouw verwerkt. Het leuke is dat het na 4 maanden naar Lille is verplaatst. Ook daar is het weer gedemonteerd en nu is het voor de derde keer opgebouwd in Parijs bij het vliegveld. Daar mag hij postuum met recht trots op zijn, heel bijzonder om het zelfde gebouw op drie verschillende plekken te zien.” Dit voorbeeld maakt ook meteen duidelijk dat aluminium zich uitstekend leent voor demontabel en flexibel bouwen. “Een groot pluspunt vanuit het oogpunt van duurzaamheid is dat het materiaal keer op keer met behoud van kwaliteit kan worden gerecycled. De oorspronkelijke winning uit bauxiet gaat weliswaar gepaard met een groot energieverbruik, maar bij hergebruik ben je nog maar tien procent van die energiekwijt. Bij het tweede hergebruik valt het initiële energieverbruik bijna weg.”
Verdiepen
Helaas zijn architecten en aannemers vaak niet op de hoogte van dit soort feiten. Daarom heeft Brouwer tot slot nog een advies voor de toeleveranciers. “Het zou goed zijn als ze niet alleen presentaties geven en mooie brochures maken over hun producten zelf, maar ook informatie verstrekken over de methodiek en verwerkingsmethoden. Architecten op hun beurt zouden vaker op bezoek moeten gaan bij productieeenheden om zich meer te verdiepen in de fysieke kenmerken en mogelijkheden van een materiaal.”
Overig Bouwnieuws
|
|