Bouw is ecologisch gezien enorme ramp
Bouwnieuws | Door de redactie
Geplaatst: 25-11-2008
Een stevige vertegenwoordiging uit de bouwsector bestaande uit Thomas Rau van Rau Architecten, Frits Verweij van Wereldhave, Herman Eijdems, Rijksgebouwendienst en Peter van Eijk, BAM Woningbouw nam deel aan het ronde tafelgesprek van 2 oktober in Rotterdam. Het hart van de discussie vormde Het Groene Bouwen. De genodigden bespraken de stand van zaken en de toekomst van duurzaam bouwen, werken, wonen, leven, recreëren en verzorgen.
Door Menno JelgersmaDe rondetafelconferentie is een initiatief van Xella Nederland dat zich profileert als voorloper als het gaat om energiezuinig bouwen. Iedereen aan tafel is het er over eens dat bewust omgaan met energie in onze samenleving noodzakelijk is. Met de bouw als een van de meest vervuilende sectoren, is de tijd gekomen om hand in eigen boezem te steken. De faalkosten drastisch naar beneden, energiezuiniger bouwen en een gezonde leef- en werkomgeving te creëren. Renz Pijnenborgh van Archiservice stelde zelfs dat de bouw ecologisch gezien een grote ramp is. Een omslag van traditionele bouw naar innovatieve en ecologisch verantwoorde bouw is volgens hem dus noodzakelijk. Rau bevestigt dat de bouwkosten met toenemend ‘groener’ bouwen niet navenant hoeven te stijgen: “Duurzaam bouwen is niet duurder als je de processen anders inricht. Dat kan nu al.” Wereldhave houdt zich volgens Frits Verweij al jaren bezig met energievraagstukken, waarbij het bedrijf ook de bouwlocatie als onderdeel van duurzaam bouwen in ogenschouw neemt: “In 1996 bleek na onderzoek dat de werknemers in een kantoorgebouw allemaal uit de buitenwijken kwamen. Wij hebben toen een kantoor voor dat bedrijf naar die buitenwijken verplaatst. Hiermee namen we afstand van het gescheiden wonen en werken.” Vanwege het terugdringen van het energieverbruik moeten nieuwbouwwoningen voldoen aan de epcnorm die door de overheid is opgelegd.
Tijdens de discussie blijkt dat het halen van die norm geen echte bezwaren oplevert. Een probleem wordt gezien in het toepassen van bestaande isolatiematerialen die alleen maar dikker worden om de doelstellingen te halen. Er komen dus alleen maar kubieke meters bij en dat is ouderwets. Van Eijk: “We moeten meer ruimte bieden voor innovaties en op zoek gaan naar materialen met hogere isolatiewaarden die bovendien dunner zijn dan de huidige materialen. Hier ligt de rol voor de leveranciers en zij die bouwmaterialen ontwikkelen.” Eijdems: “De Greencalc-index geeft de milieuvriendelijkheid van gebouwen aan. De index in 1990 was 100. We zeggen nu: leg een verplichte ondergrens op van 200. Dat zou dan een halvering van milieubelasting inhouden op basis van de index.” Volgens Eijdems is er dit voorjaar een studie afgerond naar de haalbaarheid van nogmaals een halvering van de milieubelasting in de komende vijf tot tien jaar. Een voorwaarde om de doelstellingen te halen is dat duurzaamheid een hogere prioriteit krijgt, ook bij de overheid. Volgens Rau ligt daar het probleem. “Er is meer sprake van onderscheid dan van overheid”, grapt hij. “Het ambitieniveau is op dit moment absoluut teleurstellend. De overheid loopt bij realisatie drie generaties achter op wat mogelijk is. De overheid komt haar verantwoordelijkheid niet na en verspeelt hiermee haar voorbeeldfunctie.” Rau trekt een parallel met de auto-industrie. “Merkel en Sarkozy stellen een maximale uitstoot van 160 milligram CO2 per km voor. Nog geen twee dagen later komt de industrie met een betere oplossing: 120 milligram CO2 per km. Zet ambitieniveau dus maar hoog genoeg, dan komt de rest vanzelf.”
Kaasschaafmethode
Hoe hoog de ambitie ook wordt, uiteindelijk gaat het om de gebruikers of bewoners die in een gezond gebouw willen verblijven. Volgens Pijnenborgh is het uitgangspunt daarbij dat een gezond gebouw een duurzaam gebouw moet zijn. Andersom hoeft het niet per se. Het is daarom van belang om duurzaamheid aan gezondheid te koppelen. Toch constateert Rau dat dit nog niet zo eenvoudig is. “We staan nog in de kinderschoenen.” Een klein beetje besparen helpt volgens hem niet. “Het lijkt op iemand die longkanker heeft, een sigaret minder rookt en dan over zoveel jaar geen longkanker meer heeft. Dat gaat niet. We zitten aan het plafond en kunnen niet meer met windowdressing het probleem oplossen”, karakteriseert Rau de huidige snelheid van besparen. Eijdems beaamt dat: “De kaasschaafmethode werkt niet. We moeten helemaal om.” De verandering moet binnen de totale gevestigde orde gestalte krijgen. “We moeten het niet van organisaties hebben maar van de particuliere initiatieven.” Als voorbeeld geeft hij de instelling van de Energie Prestatie Norm die weliswaar in de bouw alles op zijn kop heeft gezet, maar niet binnen de gevestigde orde. De kleine ‘groene’ aanpassingen lijden wat Rau betreft aan het McDonalds-effect, al maken ze een ‘groene’ burger, het blijft vies. “Duurzaam bouwen is ook nog steeds vies. We moeten gewoon gezonder gaan eten.”
Materialen
Traditioneel bouwden we domme klompen van beton en staal volgens Eijdems: “Terwijl we steeds meer behoeft hebben aan intelligente gebouwen.” Bij het ontwerp zal de visie van de gebruiker belangrijker zijn. Verweij: “Wisselend gebruik van een gebouw vraagt om andere materialen.” Van Eijk: “Stap af van warmteterugwinning en maak natuurlijke ventilatie intelligent. Een gezond gebouw wordt gekenmerkt door gezonde materialen.” Hierbij verwijst Rau ook naar de verantwoordelijkheid van een ontwikkelaar voor de sloop van zijn gebouw. De kosten voor het slopen van gebouwen waar asbest in zit, zijn enorm en komen op de totale kostprijs van een gebouw. In feite zadelt een ontwikkelaar een toekomstige eigenaar op met de sloopkosten. Materialen moeten dus recyclebaar zijn. Van Eijk ziet daarom een belangrijke taak weggelegd voor de toeleveranciers. “Zij moeten verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit en de bouwbedrijven moet openstaan om meer materialen te assembleren.” Is het nu vijf voor twaalf of vijf over twaalf? Rau: “Wat mij betreft is het zes uur ‘s ochtends. Tijdens de oliecrisis in de jaren tachtig kochten de oliemaatschappijen alle octrooien op die betrekking hadden op de toepassing van alternatieve energie. Na dertig jaar komen die octrooien weer vrij en dat biedt nieuwe kansen.”
In januari 2009 verschijnt een uitgebreider verslag van het rondetafelgesprek in ‘2020 Het Groene Bouwen, een eenmalige uitgave van Xella Nederland.
Aanwezigen rondetafelgesprek
Thomas Rau (T.M. Rau MSc B.A.) - Founder, RAU oneplanetarchitecture; Herman Eijdems (ir. H.H.E.W. Eijdems) - Head of building physics unit, VROM Rijksgebouwendienst Consultancy & Architects; Peter van Eijk - Sr. Vastgoedontwikkelaar, BAM Woningbouw bv; Ieke Kuijpers van Galen (ir. I.M. Kuijpers-van Gaalen) - Adjunct directeur, DGMR; Renz Pijnenborgh - Directeur architect, Archi Service; Michiel Haas ( dr. ir. M. Haas) - director/senior consultant, NIBE; Gijs Verweij (G.C.J. Verweij) - CEO, Wereldhave N.V.; Jos Cox - Directeur, Xella; Sander Verhoeff – Bouwkundig ingenieur, Rudy Uytenhaak Architectenbureau bv; Frits Schneider (ir. F. Schneider) - Programmacoördinator Duurzaamheid, Woonbron. De bijeenkomst had plaats onder leiding van Jan Bol - Hoofdredacteur Architectuur NL
Overig Bouwnieuws
|
|