Bouw lijkt ‘gewoon’ maar is innovatief
Bouwnieuws | Door de redactie
Geplaatst: 20-01-2009
De bouw niet innovatief? Onzin, vindt Antoinette Vietsch, Tweede Kamerlid voor het CDA en als lid van de vaste Kamercommissies VROM en WWI, woordvoerder Bouw van de fractie. “Nederlanders zijn verwend. We vinden de bouw zo gewoon, dat iedereen van verbazing achterover slaat als er weer eens iets instort.”
Door Suzanne van den Eynden Haar eerste officiële schreden op een bouwplaats zette ze als 18-jarige stagiaire, tijdens haar studie Bouwkunde aan de TU Delft. “Een vrouw op de bouwplaats, dat hadden de bouwvakkers nog nooit meegemaakt”, herinnert Vietsch zich. “Maar toen ik zonder aarzelen een metershoge kraan instapte, iets wat blijkbaar lang niet iedereen zomaar durfde, had ik de ‘keuring’ doorstaan en kon ik geen kwaad meer doen.” Voordat ze in 2002 in de Kamer kwam, werkte de afgestudeerd architect tien jaar bij adviesbureau Twynstra Gudde.
Sinds haar overstap naar de politiek ziet ze beduidend minder bouwplaatsen, maar als woordvoerder Bouw werkt ze, naar eigen zeggen, nog steeds voor een deel in de bouw. Een sector die volgens haar in totaliteit dikwijls ten onrechte het label ‘niet-innovatief’ opgeplakt krijgt. “De bouw innoveert in Nederland zowel op product- als organisatieniveau al sinds de Middeleeuwen. Innovaties zullen daarom nooit zo groot en duidelijk zichtbaar worden als in een relatief nieuwe en snelle bedrijfstak zoals de ict. We vinden de bouw al snel gewoon, we zijn gewend dat gebouwen goed in elkaar zitten. We zijn ontzet als het dak lekt, maar we zijn niet blij als het dak niét lekt. Heel typisch. In andere landen hoor je nog wel eens dat een compleet utiliteits- of flatgebouw instort. We hebben onze bouwfouten in Nederland maar zoiets dramatisch zal hier niet gauw gebeuren.”
Vakkennis
Wat Vietsch verbaast is dat over de zorg, een van haar andere expertisegebieden, vaak wordt geroepen dat het personeel wel wat meer gewaardeerd mag worden. “Maar niemand zegt ooit dat bouwvakkers meer zouden mogen verdienen, hoewel die sector voor onze maatschappij minstens zo belangrijk is.” Het feit dat de kans op compleet instortende gebouwen in Nederland zeer klein is, komt volgens Vietsch door de grote hoeveelheid goede ambachtslieden in de Nederlandse bouw, die weten wat ze doen en indien nodig naar hun uitvoerder stappen als ze ontdekken dat iets niet goed gaat. “Die vakkennis, dat respect voor het ambacht, dat moeten we koesteren.” Tegelijkertijd ziet ze de afgelopen jaren het aantal bouwfouten toenemen – denk aan de afbrekende balkons in Patio Sevilla, Maastricht en de scheur in het parkeerdak Bos en Lommer, Amsterdam. Het zijn weliswaar geen compleet omvallende flats, maar alertheid is geboden. Denk ook aan fouten zoals bij het isoleren van daken in een wijk in Zaandam, en bij het aanleggen en instellen van de beruchte ventilatiesystemen in de Amersfoortse wijk Vathorst, waardoor bewoners massaal gezondheidsklachten kregen.
Ook in Almere en Groningen hebben bewoners van energiezuinige woningen zich met klachten bij een letselschadeadvocaat gemeld. Vietsch ziet een link tussen het aantal bouwfouten en het gebrek aan personeel waar de bouw al jaren mee kampt. “In een krappe arbeidsmarkt nemen bedrijven eerder minder gekwalificeerde mensen aan, om maar aan genoeg handen te komen. Met gebrek aan vakmanschap als risico.” Want neem nou de balansventilatiesystemen, de veroorzaker van gezondheidsklachten. Deze systemen zijn bedoeld om nieuwbouwwoningen te laten voldoen aan de aangescherpte EPC-norm (zie kader). “Met EPC is niets mis, als je de systemen maar goed ontwerpt, uitvoert, in regelt en onderhoudt. Dat is in Vathorst niet gebeurd. Alle betrokken partijen zijn verantwoordelijk, van de architect tot de aannemer en later ook van de bewoner die er goed mee moet omgaan. Een goede bouwvakker kan signaleren als er iets fout dreigt te gaan bij het aanleggen van het systeem. Ook een materialenleverancier moet trouwens, op het moment dat hij ziet dat er niet goed met zijn aangeleverde spullen wordt omgegaan, aan de bel trekken en roepen ‘jongens, het gaat fout.”
Reclame
“Vroeger ging ik ieder jaar met mijn vader naar de Internationale Bouwbeurs in Utrecht om alle nieuwe snufjes te bekijken. Geweldig vond ik dat. Als je in de bouw werkt, moét je weten wat de ontwikkelingen zijn. Je moet als architect of aannemer bijhouden wat materialenleveranciers op de markt brengen, zodat je op het moment dat je besluit met welke materialen je gaat werken, je precies weet welke materialen het meest geschikt zijn voor het betreffende project.” Want er wordt vooral in de toeleverende industrie genoeg gewerkt aan productinnovaties, merkt Vietsch op. “Dat zie ik ook aan de folders die ik als lid van de BNA thuisgestuurd krijg. Aan de toeleveranciers en de bouwmaterialenhandel de schone taak vooral meer en beter reclame voor zichzelf te maken om hun innovatieve producten aan de beslissers daarover te laten zien. Ik realiseer mij dat het moeilijk is om rond te vertellen dat ik een beter product heb dan dat van mijn collega. Toch moet het, willen leveranciers meer aandacht vergaren voor hun innovaties en aannemers en architecten ervan overtuigen dat ze een product hebben bedacht dat misschien niet direct goedkoper is, maar wel veel duurzamer of ‘groener’.”
Personeelstekort
Vietsch is niet bang dat de voorspelde economische recessie de sinds de Middeleeuwen voortdenderende innovatietrein tot een halt geroepen zal worden. “Juist in tijden dat het slechter gaat, zie je vaak meer innovaties verschijnen. In de tijd dat ik afstudeerde, begin jaren ’80, lagen de banen bepaald niet voor het oprapen. Veel jonge architecten zijn toen voor zichzelf begonnen, deden mee aan prijsvragen en studieopdrachten. Als het aantal werken afneemt, hebben aannemers en architecten meer tijd om na te denken over innovaties, en zullen ze zich meer willen onderscheiden om de opdrachten die er zijn, binnen te halen. De bouw kan wel wat lijden. De sector kampte met een vreselijk personeelstekort, hopelijk wordt dat nu enigszins opgevangen – en kunnen aannemers weer selectiever zijn in hun personeelsbeleid. Dus alleen de mensen met de echte vakkennis aannemen.” Of Vietsch, bij wie de liefde voor de bouw doorklinkt in haar woorden, het échte werk op de bouwplaats mist? “Het Kamerlidmaatschap is ook heel boeiend, en als woordvoerder kom ik gelukkig nog regelmatig op de bouw. Dit is een mooie combinatie. Onlangs waren we met de fractie op bezoek bij een bouwproject, en ik was toevallig de eerste die de bouwplaats op liep. Komt de directeur naar me toe: “Oh wat leuk, een vrouw, u bent vast nog nooit eerder op een bouwplaats geweest?”
EPC nog niet massaal omarmd
EPC staat voor energie-prestatiecoëfficiënt, een getal dat de energie-efficiënte van een gebouw weergeeft. Hoe lager het getal, hoe energiezuiniger het ontwerp, dus hoe minder verlies van warmte en hoe lager de stookkosten. Per 1 januari 2006 is de EPC voor woningen aangescherpt van 1,0 naar 0,8. Uit een onderzoek dat het Ministerie van VROM begin 2008 liet uitvoeren, bleek dat slechts 25 procent van de nieuwbouwwoningen voldeden aan de nieuwe norm. Onder bewoners van huizen die wél volgens de nieuwe norm waren gebouwd, ontstonden klachten over de ventilatiesystemen, zoals in Amersfoort. Vietsch is in afwachting van een evaluatie naar de naleving van de nieuwe EPC-norm om te kijken of het aantal woningen dat hieraan voldoet, inmiddels is toegenomen.
Overig Bouwnieuws
|
|