Kennisontwikkeling wordt gefrustreerd door doolhof aan regels
Bouwnieuws | Door de redactie
Geplaatst: 20-01-2015
 Beeld: Bouwformatie Ir. Anne-marije Scheffe, een van de ontwikkelaars van het handboek BouwdetailWijzer EPC 0,4 dat volgende maand gratis verspreid wordt op GEVEL 2015, heeft een duidelijke mening over het ontwerpen en detaillering van energiezuinige gebouwen. ‘In de bouw is er weinig kennis aanwezig over duurzaamheid en energiezuinigheid, waardoor er automatisch naar bekende lapmiddelen gegrepen wordt om een zo goed mogelijk label te halen.’
Anne-marije Scheffe studeerde in 2011 af als architect aan de TU Delft in de richting Architectural Engineering. Hiermee koos ze bewust voor de combinatie van architectuur en bouwtechniek. Voordat ze aan de slag ging bij Bouwformatie werkte ze achtereenvolgens voor Queeste Architecten, RAU en D-office in China. Ze heeft een duidelijke mening als het gaat om thema’s als duurzaamheid en energiezuinigheid: ‘Duurzaamheid is een belangrijk onderdeel van architectuur. Tegenwoordig claimen veel architectenbureaus duurzaam te zijn en worden veel projecten dan ook ‘duurzaam gelabeld’. Maar in de praktijk gaat het vaak om theoretische verhalen. Als je gaat kijken welke duurzame en energiezuinige maatregelen er echt genomen zijn, dan kom je toch vaak weer uit op de bekende maatregelen, zoals zonnepanelen, zogenaamd duurzame materialen en een voordelig keteltje. Verder zie je weinig vernieuwende en innovatieve oplossingen.’
Op de vraag hoe het dan wel zou moeten, komen we uit bij een probleem waar veel architecten tegenaan lopen. Een wirwar aan regels, normen en specialismen maken het bijna onmogelijk om een echt geintegreerd gebouwconcept te ontwikkelen. Scheffe: ‘Juist de integratie van architectuur en bouwtechniek is belangrijk om oplossingen te bieden voor de uitdagingen waar architecten voor staan rondom thema’s als duurzaamheid en energiezuinigheid. Maar als je ziet hoe de normen in elkaar zitten, dan haak je als architect direct af. Je kan niet verwachten dat architecten in dit doolhof aan normen en regeltjes komen tot een goed geintegreerd concept.’
Als voorbeeld geeft Scheffe twee praktische situaties: ‘Gedurende het hele proces rondom het maken van het handboek waren de Rc-waarden van de buitenschil een belangrijk item, omdat deze vanaf 1 januari zijn gewijzigd. Nu is het berekenen van een Rc-waarde relatief simpel, totdat je uitkomt bij een niet-standaard toepassing en je gedwongen wordt om de Nederlandse regelgeving erbij moet pakken (NEN 1068, red.). Hierin wordt je met onmogelijke zinnen en ontelbare verwijzingen van het kastje naar de muur gestuurd. Gelukkig is het hier bij Bouwformatie geen probleem om dit soort zaken nauwkeurig uit te zoeken, maar als architect en zeker als klein bureau heb je hier helemaal geen tijd voor. En dan hebben we het nog maar over een simpele Rc-berekening. De normbeschrijving rondom het berekenen van psi-waarden, om de warmteverliezen door de bouwdetails inzichtelijk te maken, is nog veel ondoorgrondelijker. Terwijl de berekening zelf niet zo heel lastig is. Dit weerhoudt architecten ervan om zelf dergelijke berekeningen te maken, terwijl goed detailleren en het inzichtelijk maken van de warmteverliezen toch echt de meest lonende en kosteneffectieve maatregel is voor het berekenen van de EPC.’
Ondanks dat het onpraktisch is moet je toch aan de normen voldoen, of je wil of niet. Hoe kan je als architect dan toch zorgen voor het uitwerken van bouwfysisch verantwoorde details en ook nog eens de architectonische vrijheid behouden? ‘Standaarddetails kunnen architecten op weg helpen om de bouwfysische basiskwaliteit te waarborgen. Maar een goed architectonisch ontwerp is natuurlijk minstens zo belangrijk voor de duurzaamheid als de juiste materialisatie en bouwfysica. Je moet het geintegreerd bekijken.’
Standaard details? Uit de mond van een architect nota bene. De nieuwe generatie architecten lijkt dan ook fundamenteel anders tegen het vak aan te kijken dan hun oudere beroepsgenoten die de glorietijden van de Nederlandse bouw hebben meegemaakt, waarin het weinig uitmaakte wat er ontworpen werd: duurzaam en energiezuinig of niet. Scheffe: ‘Ik denk dat het juist de taak is van de nieuwe generatie, onze generatie, om duurzaamheid en energiezuinigheid zo vroeg mogelijk in het ontwerpproces te integreren. Hier heb je gewoon goede onderleggers voor nodig die je helpen om aan de basisvoorwaarden te kunnen voldoen.’
Op de vraag of de nieuwe generatie hier ook voor is opgeleid, geeft Scheffe een eerlijk antwoord over de kwaliteit van het Nederlandse universitaire onderwijs op dit gebied: ‘Het handboek wat we nu hebben gemaakt had ik goed kunnen gebruiken tijdens mijn studie. Detailleren en vooral het werken met geoptimaliseerde standaarddetails is een onderbelicht onderdeel aan de TU Delft. Voor studenten, zowel aan het HBO als aan de TU, is dit boek een aanrader, nee sterker nog een ‘must have’. Want naast de details is er ook veel informatie te vinden over Rc-waarden, psi-waarden en bouwtechnische richtlijnen. Dit vergroot de kennis, niet alleen van de studenten, maar ook van de professionals.’
Op de weg naar energieneutraal bouwen in 2020 is er nog een behoorlijke slag te slaan als het gaat om het ontwerpen en detailleren. Scheffe over de ontwikkelingen rondom het mogelijk volgende handboek: ‘Het zou interessant zijn om te kijken wat voor details het boek zou bevatten als het allemaal vernieuwende details zouden moeten zijn, om mensen te inspireren, om verder te denken en te ontwikkelen in plaats van op dezelfde manier te blijven bouwen. Want eerlijk gezegd zijn veel van de details in ons nieuwe handboek nog hoofdzakelijk gebaseerd op bestaande technieken. Hierdoor is het heel praktisch, maar voor mezelf mis ik af en toe nog wat uitdagende en niet-alledaagse oplossingen’ Scheffe houdt er niet van om zich neer te leggen bij de status quo van de huidige bouwpraktijk. ‘Een van de producenten waarvan de details in het handboek zijn opgenomen heeft als slogan: ‘making the best better’, en dat is precies wat we willen bereiken. Geen genoegen nemen met goed, maar mensen motiveren om te streven naar beter!’
Gratis verspreiding tijdens de Week van de Bouw (Gevel 2015)
Het Handboek BouwdetailWijzer EPC 0,4, t.w.v. € 199,-, is gratis af te halen op Gevel 2015 tijdens de Week van de Bouw.
Schrijf u nu gratis in voor de Week van de Bouw en ontvang automatisch uw voucher om verzekerd te zijn van een gratis exemplaar van de BouwdetailWijzer EPC 0,4.
Klik hier om u in te schrijven en uw voucher te ontvangen.
De vouchers worden eind januari 2015 verstrekt. Met dit voucher bent u verzekerd van een gratis handboek. Het handboek BouwdetailWijzer EPC 0,4 is in beperkte oplage beschikbaar, op = op.
Overig Bouwnieuws
|