Maarten van Hezik, algemeen directeur STABU: "Markt begint rijp te worden voor BIM"
Bouwnieuws | Marcel van Duijn
Geplaatst: 13-09-2011
 De standaard van het STABU- Bouwbreed Informatie Systeem is door de betrokken partijen geaccepteerd, (deels) geïmplementeerd en gestructureerd op internet beschikbaar. “Daarmee is STABU-BIS de kinderschoenen ontgroeid. Het heeft zich ontwikkeld tot een professionele standaard waarmee alle informatie over een project kan worden vastgelegd. Wachten is op acceptatie door de hele bouwbranche”, aldus ir. M.L.A.M van Hezik, algemeen directeur STABU.
Stichting STABU faciliteert met het Bouwbreed Informatie Systeem sinds kort - via internet - het Bouwwerk Informatie Model (BIM). In BIM kunnen gegevens als ontwerp, uitvoering en gebruik van een te realiseren project en de bijbehorende infrastructuur worden opgenomen. Met behulp van de standaarden kunnen alle relevante partijen via internet hun informatie aan dit model koppelen. “Daarbij blijft iedereen in zijn waarde. Maar we koppelen specifieke informatie, hyperlinks naar specifieke onderdelen,” aldus Van Hezik.
Consensus
“Begrippen als ´ruimtereservering´ in BIM voor onderdelen die in later stadium gespecificeerd worden zijn een essentieel onderdeel van bimmen. Zo kun je vanuit het 3D BIM een bestek maken. Verder ligt het voor de hand om ook producenten en toeleveranciers in je BIM mee te laten kijken. Daarmee vergroot je de maakbaarheid van een project. Een 3D BIM is transparant, waarbij ieder, dus ook de opdrachtgever, zich voortdurend kan informeren over het gehele bouwtraject. Ik ben er dan ook van overtuigd dat BIM het ultieme gereedschap voor alle partijen in het bouwproces is”, licht Van Hezik toe. “Doordat onze partijen nu optimaal gebruik kunnen maken van BIM, gaan kwaliteit en rendement in de bouw omhoog. Bij bouw denk ik dan vooral aan verbouw in plaats van nieuwbouw, want daar ligt de komende jaren de uitdaging. Interessante ontwikkeling is dat de Rijksoverheid op basis van een projectmatige aanpak structurele inspecties van haar onroerend goed gaat verrichten. Deze inspecties worden opgezet op basis van prestatie“, aldus Van Hezik.
Elementenmethode
De standaard zelf is de verdere uitwerking van de bestaande Elementenmethode waarvoor STABU het braakliggende terrein tussen de elementen en de ontbrekende kleine delen heeft ingevuld. “Kortom, we zijn nu op orde. Bijzonder handig is dat je nu niet meer hoeft uit te leggen wat het principe is. Bij werken in BIM moet je niet de vaste werkmethoden omverwerpen. Zoek aansluiting bij de bekende Elementen methode”, verduidelijkt Van Hezik. Hij vervolgt: “Naast het Bouwbesluit als wettelijk uitgangspunt is bovendien rekening gehouden met de eis dat er een koppeling mogelijk moet zijn met de financiële gegevens van het vastgoed en met de BREEAM (duurzaamheidskeurmerk voor gebouwen) structuur. Door het BIM-model is alle informatie op één plek aanwezig. Met behulp van de standaarden is een betere uitwisseling tussen software mogelijk. Er is momenteel veel overleg met softwarehuizen. Er zijn al koppelingen met CAD (Revit) verkrijgbaar. Uitbreidingen van bestekkenprogramma’s zijn in de maak en de eerste koppelingen met kostenbibliotheken komen van de grond. STABU hanteert het principe van uitgeven en beheren van ‘bouwbreed gedragen standaarden’. We sluiten hiervoor tegen een kleine bijdrage in de kosten exploitatieovereenkomsten af met geïnteresseerde partijen.” Door internet zitten alle betrokken partijen met elkaar aan tafel en delen hun beschikbare informatie. Van Hezik: “Dat is niet altijd even makkelijk. Je zult je open moeten opstellen. Daarbij krijg je natuurlijk ook te maken met verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. En een en ander heeft bovendien gevolgen voor aanbestedingsregels. BIM kent een open structuur waardoor je heel transparant kan aanbesteden. Volgens mij is voor de centrale coördinatie van BIM een rol weggelegd voor de architect. Want wie komt anders in aanmerking voor de supervisie? De architect heeft uiteindelijk in de loop der jaren de kaas van zijn/haar brood laten eten, dat terwijl de architecten nog steeds het ontwerp inclusief bestek leveren. Naar mijn idee kan hij of zij daarmee de positie in het bouwproces versterken en terugkeren als bouwheer. Jammer is dat in het honorariummodel van de BNA (Bond van Nederlandse Architecten) en NL-Ingenieurs nog niets is opgenomen over tarieven voor BIM werkzaamheden. Een architectenbureau dat een grote innovatieve rol speelt in BIM is Het Facilitair Bureau, een dochter van Kokon Architectuur & Stedenbouw B.V. uit Rotterdam. Dit bureau heeft BIM vertaald van theoretische verhalen naar de praktijk.”
Energieverbruik
Van Hezik: “Als we een gebouw ontwerpen nemen we eerst in BIM een compleet CAD model op. Let wel, je kunt alle bouwfouten er vooraf uit halen. Daar zit dan ook je winst. Daarbij kun je het toekomstig energieverbruik bepalen. Verder kun je spelenderwijs in je model andere bouwmaterialen van verschillende toeleveranciers toepassen en zo bijvoorbeeld een ander type gevel of dakbedekking proberen.” Organisaties als BNA, Bouwend Nederland Uneto-VNI en NL ingenieurs geloven in BIM en treden derhalve regelmatig met elkaar in overleg. De Rijksoverheid als grootste opdrachtgever overweegt BIM bouw breed in te zetten voor al haar bouw en infrastructurele projecten. Rijkswaterstaat en de Dienst Vastgoed Defensie hebben al convenanten ondertekend. Rijksgebouwendienst gaat BIM vanaf november dit jaar voorschrijven voor geïntegreerde contracten. “Ter vergelijking: in de Verenigde Staten maakt de Coastguard alles in BIM. Bedenk dat deze Coastguard ’qua afmeting zo’n 40 x de Nederlandse marine is. Bovendien zijn individuele ondernemers bereid BIM verplicht te stellen. Op dit moment worden bouwprojecten bij de Erasmusuniversiteit, Ziekenhuis Meander in Amersfoort en Sofia Kinderziekenhuis met BIM gerealiseerd. De software is goed bruikbaar en uitwisselbaar,” aldus Van Hezik. Kanttekening die hij maakt is dat de onwil om gebruik te maken van BIM volledig tussen de oren zit. “Je hoort natuurlijk wel vragen als: Wat lever ik in, wie ben ik straks nog? Geef ik niet teveel weg? Maar je zult toch aspecten van een gebouw moeten specificeren. We gaan niet anders bouwen, maar efficiënter. Het is toch te gek dat sommige informatie als maatvoeringen soms wel 5 tot 6 keer opnieuw worden ingevoerd. Dan ben je absoluut niet slim bezig”, legt Van Hezik uit. BIM wordt inmiddels internationaal gedragen. Vooral nu het toepassen van 3D BIM voor de bouw wereldwijd zo veel in de belangstelling staat, wordt het onderling goed kunnen communiceren tussen bouwteamleden belangrijker. ”Zo maakt de Bouw Informatie Raad (BIR) zich sterk voor een succesvolle transitie naar bouwen met BIM. De leden zijn werkzaam bij grote bouwondernemingen en opdrachtgevers en zitten op persoonlijke titel in deze raad. De leden zelf zijn geen ict’ ers. Het secretariaat van de BIR bestaat uit mensen die wel een ict-achtergrond hebben. Zij richten zich op het vaststellen van de algemene afsprakenstelsels om de open standaard te realiseren die nodig is voor BIM. Denk ook aan bijeenkomsten als de BIM Caseweek 2011. Verder is er nog de organisatie ‘International Alliance for Interoperability’ (IAI) die werkt onder de naam “buildingSMART”. Deze is 10 jaar geleden opgericht met de doelstelling een open (producent onafhankelijke) uitwisselingstandaard te ontwikkelen voor engineering in de architectuur, constructie en installatie. Om de markt in de Benelux ook te laten profiteren van de nieuwe standaard is het ‘buildingSMART’ Benelux Chapter opgericht, met als doel de standaard verder te ontwikkelen voor de lokale markten. Zie ook https://www.buildingsmart.info/
Bescheiden
“De drie Benelux landen zijn relatief bescheiden als het gaat om het op grote schaal ontwikkelen en produceren van bouwsoftware. Maar op gebied van afgeleide programma’s ten behoeve van documenteren, berekenen, calculeren en plannen, spelen Nederlandse ondernemingen wel een rol. Door de bundeling van de leden met de verschillende signaturen vervult de vereniging een brede platformfunctie waar de leden ervaringen uitwisselen, kennis overdragen en andere activiteiten ontwikkelen. En uiteraard van zich laten horen in internationaal verband. Stichting STABU is daarvan een goed voorbeeld en spreekt regelmatig mee op gebied van de opbouw van bibliotheken met productspecificaties”, aldus Van Hezik.
Vastleggen
In BIM worden projectdata vastgelegd en gepresenteerd. Daarbij gaat het om objecten, eigenschappen en relaties. De objecten worden van grof naar fijn vastgelegd, van gebouw, ruimte, element, bouwdeel, en materiaal. Het gaat om alle data die nodig zijn om de gewenste berekeningen, calculaties en controles uit te voeren. Dit kunnen activiteiten zijn als: toetsing aan regelgeving en normering, berekeningen op gebied van condities en prestaties van het project in zijn geheel, van afzonderlijke ruimtes en van de toe te passen materialen en calculaties op gebied van realisatiekosten en exploitatiekosten. Dit inclusief energiegebruik en emissies en tijdsaspecten op gebied van realisatieplanning, simulaties in uitvoeringslogistiek, exploitatiemodellen en levensloop simulaties. De standaarden die een rol spelen omvatten: standaard voor (geometrische) object gerelateerde informatie; standaard voor semantische objectinformatie en een standaard voor het uitwisseling van procesinformatie. Om dit te bereiken zijn in internationaal overleg de volgende standaards omschreven: IFC, Industry Foundation Classes (ISO 16739), een neutraal data formaat, voor het uitwisselen en delen van geometrische informatie in de bouwsector, IFD, International Framework for Dictionaries (ISO 12006-3), een raamwerk om meertalige productonthologieën en bibliotheken te definiëren. IFD Library biedt een flexibele methode om bestaande databases met bouwkundige informatie te koppelen aan een IFC BIM – model. IDM, Information Delivery Manual (ISO 29481). Bij sommige bouwbedrijven wordt een 3D BIM van een project opgebouwd ten behoeve van uitvoeringslogistiek en materiaalinkoop. Goede ontwikkelingen, maar een 3D BIM is en kan veel meer. Van Hezik: “We moeten voorkomen dat dit soort hoopvolle initiatieven stranden wegens ontbreken van samenhang. Een 3D BIM kan een cruciale rol vervullen tijdens het gehele traject van projectdefinitie, via ontwerp, engineering, toetsing en realisatie tot en met exploitatie. Dan dan moeten we wel vooraf afstemmen hoe BIM wordt opgebouwd en welke data door de verschillende partijen gewenst zijn. Dat betekent dat alle data op gebied van tekenen, berekenen en plannen geordend en ingevoerd moeten worden, binnen de vastgestelde en overeengekomen standaards. In feite is er één partij die daar belang bij heeft en dat is de opdrachtgever. Alle ‘deel BIM’s’ zijn op zich oké, en zorgen ervoor dat het werk van die betreffende partij beter verloopt, maar een continue 3D BIM voor het gehele proces is vooral het belang van de opdrachtgever. We verwachten dat er een sterk groeiende markt ontstaat voor gespecialiseerde BIM-managers, die deze continuïteit kunnen bieden. De ervaring van enkele koplopers in de markt, die deze taak aanbieden, is dat er veel zal gaan veranderen in de traditionele gang van zaken. Iedere betrokkene zal breder in het proces staan en veel meer vooruit moeten denken. Om al deze aspecten aan de orde te stellen zijn er verschillende werkgroepen actief binnen de vereniging buildingSMART Benelux.
Productspecificaties
Binnen het Bouwbreed Informatie Systeem van STABU wordt ook veel aandacht geschonken aan het toegankelijk maken van informatie. De ongeveer 500.000 bouwproducten die nu al in de STABU database als specificatie aanwezig zijn worden gekoppeld met productinformatie van de fabrikanten zelf of van commerciële uitgevers. Dat is te realiseren via hyperlinks op internet. Ook de koppelingen met de relevante documenten van KOMO, SBK, NEN, SBR, ISSO etcetera worden nu verder uitgewerkt. Al deze relevante koppelingen met technische informatie wordt het KennisSysteem Techniek genoemd. “Hetzelfde geschiedt met de relevante juridische informatie, want die wordt gebundeld in het KennisSysteem BouwRecht. Dit is informatie bedoeld voor de techneuten in de bouw om in de jungle van wet- en regelgeving overeind te kunnen blijven. Deze informatie wordt bij de praktijkmensen verzameld en door het Instituut voor BouwRecht (IBR) getoetst op juistheid en volledigheid. Kortom, we zijn nog aan het fijn slijpen en hopen eind 2012 echt af te ronden. Wij zijn klaar als de markt erom vraagt”’, meldt Van Hezik gedecideerd.
Overig Bouwnieuws
|