Masterplan Beeldkwaliteit af: de Afsluitdijk wordt Aansluitdijk
Bouwnieuws | Door de redactie
Geplaatst: 13-05-2015
Op 12 mei heeft minister Schultz van Haegen haar projectbeslissing voor de versterking van de Afsluitdijk bekend gemaakt. Om ons land ook in de toekomst te beschermen tegen overstromingen moet de dijk worden versterkt. Er komen verstevigde keersluizen en grotere pompen om meer water te kunnen afvoeren, waardoor het grootste gemaal van Europa ontstaat.
In opdracht van Rijkswaterstaat en het projectbureau De Nieuwe Afsluitdijk heeft de combinatie Feddes/Olthof landschapsarchitecten en architectenbureau Paul de Ruiter het ruimtelijk Masterplan voor die versterking en de andere plannen rond de Afsluitdijk ontworpen, in nauwe samenwerking met de betrokken overheden en belangenorganisaties.
Het Masterplan
De Afsluitdijk is ruim 80 jaar geleden aangelegd als een harde afsluiting tussen Waddenzee en IJsselmeer. De dijk ontleent zijn monumentale kracht aan het feit dat het dijkprofiel over de hele lengte van 25 kilometer tussen de spuicomplexen uniform is. Het dijklichaam, de sluizen en de kazematten voor de militaire verdediging zijn als samenhangende ensembles vormgegeven.
Door de beleving van de monumentale waarde te verbeteren in combinatie met nieuwe ambities voor ecologie, duurzame energie en recreatie kan de Afsluitdijk ook een waterbouwkundig icoon van de 21ste eeuw worden. Om dit samenspel van behoud en vernieuwing vorm te geven is een partituur voor de Afsluitdijk ontworpen. Deze geeft aan waar de eenheid bewaard moet blijven en waar juist verschillen geaccentueerd kunnen worden. Het Masterplan werkt richtlijnen uit in aansprekende beelden en in vormgevingsprincipes die sturend zijn voor de toekomstige versterking en andere projecten.
Zicht op de Waddenzee
Door aan de kant van de Waddenzee een geknikt profiel te maken worden de golven afgeremd en ontstaat ruimte voor een nieuw fietspad met weids uitzicht over de Waddenzee. Het is een innovatief idee om de bekleding van het boventalud vorm te geven als een met grond gevulde open betonstructuur, die gaat begroeien. Bij een extreme storm zal er grond uitspoelen en remt de open betonstructuur de golven af. Met deze versterking blijft het karakteristieke zeedijkprofiel behouden en kunnen recreatieve en ecologische waarden worden toegevoegd.
Nieuwe toekomst voor rijksmonumenten
Om de spuicapaciteit bij hoog water in de Waddenzee mogelijk te maken moeten pompen worden ingebouwd in de monumentale spuisluizen van Den Oever. Hiermee ontstaat het grootste gemaal van Europa. De vormgeving van deze nieuwe functie moet de spectaculaire eenvoud van de ruim 80 jaar oude spuisluizen versterken. Het Masterplan stelt voor om bijvoorbeeld in hetzelfde ritme van de oude heftorens een eigentijdse rij met nieuwe heftorens toe te voegen. Deze nieuwe rij vormt de markering van het begin van de Afsluitdijk. Het Monument van architect Dudok, op de plek waar de Afsluitdijk in 1932 werd gedicht, kan onder dijkniveau worden uitgebreid om de rankheid van de uitkijktoren te behouden.
Van afsluiten naar verbinden
Nieuwe ecologische, duurzame en toeristische verbindingen maken van de Afsluitdijk een Aansluitdijk. Zo wordt bij Kornwerderzand de vismigratierivier gerealiseerd waardoor de migratie van trekvissen tussen zoet naar zout water verbeterd wordt. Ook geeft het Masterplan vormgevingsrichtlijnen voor de inpassing van het Beleefcentrum, de nieuwe keersluis en turbines voor getijdenenergie. Het Masterplan ontwerpt al deze elementen in samenhang en als geintegreerde onderdelen van het markante sluizencomplex, zodat deze historische plek een nieuwe betekenis krijgt als recreatief knooppunt midden in het water.
De voormalige werkhaven Breezanddijk midden op de Afsluitdijk wordt het duurzaamheideiland. Dit eiland vormt een broedplaats voor innovaties van duurzame energie, zoals de Blue Energy centrale, ingebed in een natuurlandschap.
Esthetisch Programma van Eisen
De ruimtelijke vormgevingsprincipes van het Masterplan Beeldkwaliteit worden vertaald naar eisen in het DBFM contract voor de aannemerscombinatie die de versterking van de Afsluitdijk gaat uitvoeren. Door deze wijze van aanbesteden doet het rijk een beroep op de innovatiekracht van de markt en stelt tegelijkertijd de publieke waarde van het icoon Afsluitdijk veilig. De architectencombinatie Yttje Feddes en Paul de Ruiter blijft tot en met de uitvoering bij het Project Afsluitdijk betrokken, om samen met het Kwaliteitsteam Afsluitdijk (onder voorzitterschap van de Rijksadviseur voor Landschap en Water) de ruimtelijke kwaliteit van het project te borgen en te stimuleren.
Bron / Beeld: Feddes/Olthof Landschapsarchitecten & Architectenbureau Paul de Ruiter
Overig Bouwnieuws
|