Michael Braungart: ‘Mens moet centraal staan’
Bouwnieuws | Door een onzer verslaggevers
Geplaatst: 13-07-2010
Volgens Michael Braungart, ‘grondlegger’ van het begrip cradle to cradle, hebben we onze creativiteit hard nodig om radicaal naar de milieuproblematiek in de wereld te kijken, en echt aan de slag te gaan. En als het aan hem ligt, nog snel ook, want de tijd dringt. Bouwformatie besprak met Braungart de impact van zijn ideeën.De klimaattop in Denemarken is mislukt, de golf van Mexico stroomt vol met olie. Komt het nog goed met ons?
“Het mislukken van de klimaattop heeft me aan de ene kant verbaasd en aan de andere kant ook weer niet. De bijeenkomst had plaats in een winters Kopenhagen met een buitentemperatuur van min tien. Dan is het inderdaad moeilijk om je voor te stellen dat de aarde opwarmt! Had deze bijeenkomst in Johannesburg in Zuid-Afrika georganiseerd, waar het op dat moment 45 graden was. Zet de airco in de vergaderzalen een paar uur uit. Afgevaardigden tekenen na afloop van zo’n sessie alles!
Maar nu even serieus. Ik heb tranen in mijn ogen als ik denk aan de olieramp in de Golf van Mexico. Het toont wederom aan – orkaan Katrina deed dat al eerder – dat de VS niet in staat zijn om complexe systeemproblemen goed aan te pakken. Het land is een kei in het oplossen van overzichtelijke problemen. Er komt een fonds. Een elite-universiteit zorgt dat de knapste koppen een oplossing verzinnen, die snel wordt doorgevoerd. Bij de huidige ramp werkt dat niet. Er zijn simpelweg ook te weinig ingenieurs.
Je kunt deze crisis alleen achter je laten door meer kwaliteit na te streven. De mens is met al zijn creativiteit in staat om het klimaatprobleem en de gevolgen van de overbevolking op te lossen. Je moet alleen wel alle schuldgevoelens laten varen. Als je gestresst bent verlies je je creativiteit. We hebben die juist zo hard nodig omdat we op een radicaal andere manier naar onze problemen moeten leren kijken. Op zich hoeft een hoge bevolkingsdruk namelijk geen probleem te zijn. Neem de mieren. Geen diersoort kent meer varianten en in biomassa overtreft deze diersoort de mensheid. Heeft de aarde daar onder te lijden? Niet bepaald, zou ik zeggen. In het ecosysteem van het tropisch regenwoud spelen mieren zelfs een cruciale rol in de voedselketen omdat ze onderweg naar hun nest voedingsstoffen onder de grond brengen.”
Zijn we niet te laat?
“We hebben inderdaad geen dertig jaar meer de tijd, maar er is ook al heel veel gebeurd. Ik zie in Nederland veel goede initiatieven. Heel veel fabrikanten bijvoorbeeld tapijtfabrikant Desso hebben producten ontwikkeld die niet op een vuilnishoop hoeven te eindigen, maar na gebruik weer als grondstof dienen voor nieuwe producten of weer opgenomen worden in de natuur. Nederland is op zich klein, maar kan wel een blauwdruk leveren die bij toepassing in grote landen als China en India een enorme impact heeft. In dit land tref ik de juiste mentaliteit aan. Er is van oudsher een verbond met de natuur om te overleven. Veel van ons gedachtegoed wordt hier gerealiseerd. Kijk naar Greenport Venlo en de komende Floriade. McDonnough is betrokken bij het ontwerp van de nieuwe A2 bij Maastricht.
Bedrijven zijn ontzettend belangrijk. Bij de overheid is zoveel domheid en onwetendheid. Neem de gemeente Amsterdam. Deze stad is er trots op dat het zijn afval verbrandt en het openbaar vervoer op de energie die ermee opgewekt laat rijden. Dit noemen ze duurzaam! Denk aan alle waardevolle grondstoffen die er in dit afval zitten. Neem oud papier. Ruim negentig procent daarvan is te recyclen. Dan gooi je het toch niet in een verbrandingsoven? Geef afval zoveel mogelijk terug aan de natuur. Neem luiers. Als je een composteerbare variant ontwerpt, kun je met de 7500 exemplaren die een gemiddeld kind verbruikt een klein bosje bomen laten groeien. Dat geeft hoop meteen aan het begin van een mensenleven.”
Wat moet er volgens u gebeuren met verouderde kantoren. Renoveren of nieuwbouw?
“Je zou de ramen uit deze betonnen kolossen kunnen slaan. Dat zou in het beste geval een goede schuilplaats kunnen zijn voor vleermuizen. De kantoren die in de zogenaamde brutalist stijl gebouwd zijn die van de jaren vijftig tot de jaren zeventig zo populair was kenmerken zich door veel beton en weinig ramen. Op de werkvloer dringt natuurlijk daglicht amper door en het binnenklimaat van deze gebouwen is rampzalig.
Kaalslag en nieuwbouw is de enige optie. Nieuwe kantoren moeten om medewerkers heen worden gebouwd. In een goed gebouw hebben werknemers uitstekend daglicht, een wel doordachte akoestiek en een goede luchtkwaliteit tot hun beschikking met ramen die ze zelf open en dicht kunnen doen. Er is zoveel glas dat het gebouw meer energie oplevert dan het kost. Ook de toegepaste materialen moeten bijdragen aan een goede werkomgeving. Zo heeft Akzo Nobel een muurverf ontwikkeld die schadelijke bacteriën in de lucht neutraliseert. Het al eerder genoemde Desso heeft een vloerbedekking die fijnstof absorbeert. In bestaande kantoren voelen mensen zich vaak ziek. Je moet eens opletten hoe de productiviteit omhoog schiet als mensen in een gebouw werken waar ze trots op zijn en zich goed in voelen.”
Hoe weet ik als architect of aannemer dat ik de juiste materialen gebruik?
“Er is inmiddels heel veel kennis over stoffen beschikbaar en er is recent een nieuw instituut opgezet waar fabrikanten hun producten kunnen certificeren voor hun cradle to cradle claims. Belangrijk is dat je de juiste vragen stelt. Ooit was ik eens bij de introductie van een nieuwe printer. De fabrikant, Océ, vroeg mij of ik het geen knap resultaat vond: het apparaat verbruikte twintig procent minder stroom dan zijn voorganger. ‘Wat gebeurt als ik het apparaat opeet of het verbrand?’, vroeg ik op mijn beurt. In feite zijn in dit ontwerp de verkeerde dingen geoptimaliseerd. Eigenlijk moet de economie radicaal veranderen. In een tv zitten nu twintigduizend verschillende stoffen. Wil je dat als consument? Nee, je wilt alleen die voetbalwedstrijd zien en een nieuwe kopen als de oude niet meer voldoet. De fabrikant van de tv kan nu de rekening en het risico voor het storten of verbranden van zo’n apparaat volledig bij de samenleving leggen. In de toekomst moet dat niet meer kunnen.”
Overig Bouwnieuws
|
|