Pilotproject C2C-woning 'Recht op de wind van start'
Bouwnieuws | Karen Bos
Geplaatst: 16-11-2011
"De bouw richt zich momenteel volledig op hoge Rc- en lage
EPC-waarden en het terugdringen van de CO2-uitstoot. Fabrikanten
gebruiken rekenmodellen als BREEAM, GreenCalc en GPR om hun
processen en producten te toetsen. Van Cradle-to-Cradle® (C2C)
wordt relatief weinig vernomen. Toch staat Nederland niet onderaan
als het om deze manier van bouwen gaat. Er zijn reeds innovatieve
projecten gerealiseerd, maar een particuliere woning is er nog
niet. Reden om te onderzoeken hoeverre dit in Nederland mogelijk is
en een voorbeeldwoning genaamd 'Recht op Wind' te realiseren",
aldus Karen Bos, journalist in de november-uitgave van
Bouwformatie.
Toen de term C2C opkwam, werd de TU Eindhoven hierdoor
getriggerd en pakte het onderwerp op voor nader onderzoek. Onder
leiding van hoogleraar prof. ir. Jouke Post is vijf jaar onderzoek
gedaan. Diana van Veldhuizen studeerde bij hem af op het onderwerp
C2C in de bouw. Omdat er nog veel meer te onderzoeken was, startte
Van Veldhuizen samen met Jouke Post en Christanie Zwijgers het
C2Clabxx. Van Veldhuizen: "Leuk als je C2C wilt gaan bouwen, maar
hoe doe je dat dan? Dat is wat wij verder onderzoeken en daarvoor
ook ontwerpmethodes en toetsingsmodules ontwikkelen."
Braungart
Van Veldhuizen: "William McDonough en Michael Braungart zijn de
grondleggers van de Cradle to Cradle® filosofie. Deze filosofie
gaat uit van het leveren van een bijdrage, 'eco-effectief'." De
bouw richt zich nu vooral op EPC-reductie, hoge Rc-waarden en het
terugdringen van CO2. De algemene term waaronder dit alles
geplaatst wordt is duurzaamheid. Hoe past C2C hierbij? Van
Veldhuizen: "Duurzaamheid gaat over 'doe minder slecht'. Dat is
eco-efficiënt. C2C gaat uit van 'doe meer beter'. Dat is
eco-effectief. In dit principe wordt met een ingreep een positieve
bijdrage geleverd aan de omgeving. Er is geen afval. Er is alleen
voedsel. Oftewel er is een wereld van overvloed in plaats van een
wereld vol beperkingen. Daardoor maakt het niet uit hoeveel
producten je gebruikt, want elk product vindt zijn weg terug in de
kringloop zonder schade aan te richten."
Uitgangspunten
De andere benaderingswijze maakt dat C2C niet toe te voegen is aan
een duurzaam model zoals GreenCalc, GPR en BREEAM. Van Veldhuizen:
"De uitgangspunten zijn wezenlijk anders. Daarom ontwikkelen wij
modellen om kennis te maken met eco-effectief bouwen, laten zien
wat er allemaal mogelijk is en stimuleren fabrikanten."
C2C is gebaseerd op 3 pijlers:
- Afval is voedsel: zorg dat je je product zo ontwerpt dat er
geen afval is en overblijft. Het product vindt zijn weg terug in de
biologische of technische kringloop.
- Use current solar income: zorg dat je alleen gebruik maakt van
duurzame energiebronnen, zoals de wind, de zon en de getijden.
- Respecteer diversiteit: zorg ervoor dat je geen inbreuk maakt
op de natuur, maar dat je met je bouwwerk juist bijdraagt.
Bijvoorbeeld door 'groene' daken, vogelkasten, natuurlijk
kleurgebruik van materialen, et cetera.
Deze principes zijn toepasbaar vanaf het aanleveren van de
grondstoffen tot en met de sloop van een object. "Bij active
housing wordt er van uitgegaan dat energie een probleem is",
vervolgt Van Veldhuizen, "waardoor er nu dikke schillen om woningen
ontstaan. Bij eco-effectief bouwen is energie niet het probleem.
Menige studies wijzen uit dat er voldoende hernieuwbare
energiebronnen voorhanden zijn. Tevens worden er bij active housing
veel installaties aangebracht. Bij de eco-effectieve benadering
wordt gekeken naar wat je nodig hebt om het comfort te verhogen.
Door andere bronnen te gebruiken, worden veel installaties
overbodig." Dan volgt vanzelf de vraag of er in Nederland voldoende
C2C-producten beschikbaar zijn om de complete bouw van de woning in
Bergschenhoek aan de rand van de Rottemeren te realiseren. Van
Veldhuizen: "100 procent is vooralsnog niet haalbaar in Nederland.
Deze woning voldoet voor 89% aan de basisprincipes van
eco-effectief bouwen en levert bijdrage aan de omgeving. We zien
het als een kans op weg naar de gewenste 100 procent. Vooral de
materialen leverden de nodige uitdagingen op. In theorie is 100
procent haalbaar, maar veel materialen zijn nog niet voorhanden in
Nederland. Tevens laat de bouw van de woning in de praktijk zien
dat er al veel producten op weg naar C2C zijn. Denk bijvoorbeeld
aan het omhulsel van elektriciteitskabels van Eldra en
gecertificeerd C2C-glas van AGC. We hopen dat de praktijk
producenten triggert om eco-effectief te gaan innoveren."
Energievoorzieningen
In de woning zijn 36 zonnepanelen opgenomen. Montage vindt op het
dak plaats pal op het zuiden. Zonnecollectoren zorgen voor warm
water. Verder is er een warmtebron in de grond aanwezig, wordt er
een elektrische warmtepomp geïnstalleerd en is de woning voorzien
van vloerverwarming. Van Veldhuizen: "Helaas zijn er nog geen
volledige C2C solarpanelen in Nederland op de markt. Maar zon is in
dit project de energiebron met een hoge opbrengst. Het product an
sich is wel positief. Investeren in zonnepanelen biedt de fabrikant
de kans om verder te innoveren, zodat er op termijn wel C2C-panelen
voorhanden komen." In het ontwerp is het volledig functioneren op
natuurlijke ventilatie opgenomen. Van Veldhuizen: "Dat heeft in de
installatiebranche geleidt tot een shock, want in sommige
rekenmodellen wordt mechanische ventilatie juist gemotiveerd. Omdat
de ligging in de omgeving is meegenomen als uitgangspunt voor het
ontwerp is luchtzuivering niet noodzakelijk en kan er van uit
worden gegaan dat er voldoende luchtbeweging is om te kunnen
ventileren."
Uitvoering
Voor de bouw van de woning is bewust voor een kleine aannemer
gekozen, P&F Bouwbedrijf uit Moordrecht. Van Veldhuizen: "C2C
bouwen vraagt om een andere aanpak dan traditionele bouw. Dan is
het van belang dat je een partij hebt die bereid is nieuwe of
andere werkwijzen toe te passen." De materiaalkeuze en de
werkomschrijvingen zijn door C2Clabxx gemaakt. "De bouw van deze
woning levert een positieve bijdrage aan haar omgeving. Zo is er in
het ontwerp voor een eco-effectieve materialisatie gekozen.
Bevestigingen, afdichtingen, ed. zullen daardoor op een andere
manier plaatsvinden. Op de begane grond wordt gebruik gemaakt van
De ClickBrick® bakstenen van Daas Baksteen Zeddam. Aan de
binnenzijde worden wanden gerealiseerd met BIA Eco blokken van BIA
Beton voor stootvoegloos metselen. Het basis materiaal van deze
blokken is klei en de blokken zelf zijn licht van gewicht en hebben
een hoge isolatiewaarde. De praktijkervaringen die met deze
C2C-woning worden opgedaan, worden vervolgens gebruikt bij het
opschalen naar grotere woningbouwprojecten."
Bijdrage
"C2C is de toekomst omdat het een positief bouwconcept is, dat
uitgaat van een bijdrage leveren in plaats van minder slecht doen",
zegt Van Veldhuizen. "De bouw staat er om bekend dat vernieuwende
concepten niet snel worden opgepakt. Dus het komt vanzelf, maar
heeft even de tijd nodig. De oorzaak ligt in het feit dat de bouw
jaren getraind is in 'doe minder slecht'. Dan kun je niet van de
ene op de andere dag overstappen op 'doe meer beter'."
Handleiding
Wie wil weten hoe je zoveel mogelijk eco-effectief bouwt, kan
online terecht op www.c2clabxx.com. Hier zijn
modellen beschikbaar voor ontwerpen in de utiliteit, (particuliere)
woningbouw, bedrijventerreinen en gebiedsontwikkeling. Van
Veldhuizen: "Ons doel is om deze manier van bouwen toegankelijk te
maken voor iedereen. Daar zijn we bij de ontwikkeling van de online
tools ook van uit gegaan. Aan de hand van vier hoofditems omgeving,
ontwerp, installaties en materialen, kan iedereen stapsgewijs op
weg naar een eco-effectieve gebouwde omgeving.
Overig Bouwnieuws
|