Uitvoering verbetering veiligheid moet beter
Bouwnieuws | Door de redactie
Geplaatst: 17-03-2009
Het gaat goed met de veiligheid in de bouw, vindt brancheorganisatie Arbouw. Toch gebeuren er nog te veel ongelukken. Met name aan de communicatie, die nodig is voor veilig werken, ontbeert het nogal eens. Nieuwe initiatieven zijn daarom nodig om de opgaande lijn voor wat betreft de veiligheid, vast te houden. Door Walter BaardemansTwaalf van vijftien onderzochte nieuwbouwprojecten bleken onlangs aantoonbaar onveilig. Dat komt mede omdat ont-werpers plannen veranderen zonder anderen op de bouwplaats daarover te informeren. Deze slechte communicatie leidt volgens de Inspectie Platform Constructieve Veiligheid tot levensgevaarlijke risico’s voor bouwvakkers en toekomstige gebruikers. In zijn algemeenheid is de kans op een ongeluk in de bouw al erg groot. De TNO-monitor Arbeidsongevallen in Nederland telde in 2006 maar liefst 22 dodelijke ongevallen in de sector. Bij 20.000 werknemers leidde een ongeval tot letsel en verzuim. In 13.000 gevallen was spoedeisende hulp nodig en 860 ongelukken leidden tot ziekenhuisopname. De arbeidsongevallen in 2006 kostten veertien miljoen euro aan medische kosten en 36 miljoen euro aan verzuimkosten.
Veiligheid
Ondanks deze cijfers is het bedrijfstakverslag 2007 van de brancheorganisatie Arbouw toch positief over de veiligheid in de bouw. Anders dan TNO baseert Arbouw zich op de gegevens van het cao-personeel in de bouwnijverheid. Door de jaren heen bedroeg het gemiddelde percentage arbeidsongevallen 4,8. Voor 2007 was dit 4,3 procent. “In 2007 is het veiligheidsniveau ge-stabiliseerd op het niveau van 2006”, concludeert Arbouw. “De continue aandacht voor veiligheid is effectief gebleken.” Cees van Vliet, directeur van Stichting Arbouw, vindt dit positivisme terecht. “Op alle fronten laat het bedrijfstakverslag verbeteringen zien. We komen van ver en kunnen ons nu meten met andere sectoren die niet zo’n spectaculaire vooruitgang hebben geboekt. Het verbeteren van veiligheid en arbeidsomstandigheden is een kwestie van lange adem. Onze lange termijninspanningen wer-pen nu vruchten af.”
Tekortkomingen
In de Veiligheidsmonitor 2007 van keuringsinstantie Aboma+Keboma lijkt het veiligheidsbesef bij bouwbedrijven echter tegen te vallen. Aboma+Keboma deed tijdens 2.753 zogenoemde veiligheidsadviesbezoeken bijna 84.000 waarnemingen. Het resultaat is iets beter dan voorheen, maar bij 34 procent van de waarnemingen constateerde de keuringsinstantie tekortkomingen in het veiligheids- en gezondheidsontwerp. Ook bij de steigers (26 procent) en vloeren en daken (24 procent) mankeerde het nodige. “De veiligheid in de bouw is nog niet op orde”, erkent Cor van den Berg, opsteller van de Aboma+Keboma rapportage. “De bouw neemt goede initiatieven, maar het eindresultaat is nog steeds onvoldoende.” Van den Berg verklaart de onveiligheid deels door het productieproces op de bouwplaats. “In de bouwnijverheid werken ontwerper, uitvoerende partijen, de aannemers en onderaannemers dikwijls voor het eerst samen. Bovendien doet de bouwvakker zijn werk op steeds wisselende locaties. Dat maakt veiligheid ingewikkeld. De veiligheid wordt groter als vaste partners een klus kunnen klaren”, meent hij. “De huidige versnippering vraagt organisatie. Organiseren is communiceren en dat gaat vaak fout. De meeste bouwers zijn niet erg communicatief. Ze spreken verwachtingen niet uit of andere partijen voldoen niet aan de verwachtingen. De bouw improviseert te veel.”
Veiligheidsplannen
Onderzoek van de Arbeidsinspectie wijst gebrekkige veiligheidsplannen aan als belangrijkste oorzaak voor ongelukken. Gebrekkige communicatie of samenwerking is de tweede oorzaak van ongelukken. als ontwerpers en opdrachtgevers meer informatie krijgen over de consequenties voor arbeidsomstandigheden en veiligheid van materiaalkeuzes en werkmethoden in de uitvoeringsfase. Hij verwacht veel van de arbocatalogus voor de bouwplaats. Dijkman: “Daarin willen we met opdrachtgevers en ontwerpers afspraken maken over een betere invulling van de preventieverplichting uit het Arbobesluit Bouwproces.” De veiligheid tijdens de bouw zou volgens hem ook vergroten als ontwerpers en opdrachtgevers zich Van Vliet (Arbouw) denkt dat in de praktijk een V&Gontwerp op papier meestal wel wordt gemaakt, maar misschien niet altijd wordt opgevolgd. “Het komt in de bouw heel vaak voor dat iemand ‘even iets’ met een trap of ladder op hoogte doet. Dat gaat vaak fout. Ook werknemers nemen soms onnodig veel risico. Als je thuis iets ophangt, denk je soms ook ‘dat kon ook op een andere, veiligere manier’. Maar dat vergt meer tijd en kosten. Er worden door werkgevers en werknemers nog vaak verkeerde keuzes gemaakt.”
Verantwoordelijkheid
Ook beleidsmedewerker arbeidsomstandigheden Ewald Dijkman van Bouwend Nederland wijst op de verantwoordelijkheid van werknemers. Dijkman: “Als een leuning tijdelijk weggehaald wordt, moeten werknemers wel alert zijn dat hij weer wordt terugge-zet. Werknemers hebben een signalerende functie ten opzichte van de bouwplaatsleiding.” De werkgeversorganisatie doet zelf, naast voorlichting, veel aan instrumentontwikkeling, constateert Dijkman. Zo maakte Bouwend Nederland per bouwfase en voor verschillende bouwmethoden modellen voor risicoinventarisaties die aansluiten op het V&Gplan. Ook ontwikkelde de werkge-versorganisatie voor haar leden een leidraad ‘Veilig en Gezond ontwerp’ zodat de werkgevers eenvoudiger kunnen voldoen aan de preventieverplichting uit het Arbobesluit bouwproces. De V&Gplannen kunnen volgens Dijkman verbeteren als deontwerpers en opdrachtgevers zich tiidens de ontwerpfase lieten adviseren over veiligheid. Het hoge percentage gebrekkige V&G-ontwerpen vergt nadrukkelijk aandacht, vindt FNV Bouw. Bondsbestuurder Dick van Haaster is blij met de voortdurende aan-dacht van de Arbeidsinspectie voor de bouw. Vorige zomer kregen 43 bedrijven een boete omdat zij werkten met onveilige steigers, ladders en trappen. Bij 145 inspecties werd het werk stilgelegd. Bij een andere controle bleek bijna de helft van de bouwvakkers te zwaar te tillen. En recent waarschuwde de AI bouwvakkers voor de blootstelling aan kwartsstof. Dick van Haaster: “Het begrip veiligheid kun je ruim invullen. Op een aantal punten, zoals kwarts en asbest, is het in de bouw slecht gesteld. Ge-zondheid is strikt genomen iets anders dan veiligheid, maar de omgang met gevaarlijke stoffen blijft voor ons een punt van zorg.”
ZZP-ers
Ook directeur Van Vliet beseft dat er nog veel te doen is en het gevaar van terugval op de loer ligt. Van Vliet: “Er komen steeds meer zelfstandigen (zzp’er) en anderstaligen in de bouw en we moeten alert zijn dat de economische crisis niet ten koste gaat van de veiligheid.” Hij waarschuwt voor onderscheid op de bouwplaats tussen zzp’ers en werknemers in loondienst. “Als een zzp’er straks meer mag tillen dan 23 kilo, omdat regels voor hem niet gelden, zien werknemers in loondienst misschien werk verloren gaan. Dan hebben arboregels een negatieve uitwerking op werknemers.” Arbouw lanceert dit voorjaar branchebreed de Veiligheidsindex. Alle bedrijven in de bouwnijverheid kunnen straks gratis software downloaden om inzicht te krijgen in de veiligheidssituatie binnen het bedrijf en binnen de sector. Arbouw verzorgt de landelijke dataverwerking van de gegevens die de deelnemende bedrijven leveren. Van Vliet: “Een preventiemedewerker of KAM- coördinator beoordeelt voor de Veiligheidsindex de verschillende situaties op de bouwplaats. Is die steiger veilig, of niet. Die informatie voert hij in een zakcomputer in en de eindscores kan hij in de bouwkeet hangen. Zo krijg je als bedrijf gegevens om de bron aan te pakken waar de gevaren het grootst zijn.” Door de dataverzending aan Arbouw wordt een benchmark mogelijk. “Bedrijven krijgen informatie op detail en ho-ren hoe zij scoren in vergelijking met collega- bedrijven. Wij krijgen door de data inzicht waar het vooral aan schort, zodat wij ons informatiemateriaal en onze ondersteuning daarop kunnen richten.”
Spiegel
Dick van Haaster is blij met het nieuwe initiatief. Hij denkt dat de Veiligheidsindex kan bijdragen aan een toenemend veiligheidsbesef binnen de bedrijven. “De benchmark van Arbouw kan voor bedrijven een spiegel zijn. Als zij het goed doen, draagt dat bij aan hun trots. En bedrijven zien ook wanneer zij ondermaats presteren.” Dick van Haaster hoopt niet dat de veiligheid in bouw lijdt onder de crisis. “Goedkopere productie mag geen onveiligheid brengen”, zegt hij. Hij wijst op een mogelijk onverwacht effect. “Ik heb de afgelopen jaren veel aandacht gevraagd voor de anderstaligen op de bouwplaats. Taalproblemen veroorzaken veiligheidsrisico’s. Nu het minder gaat in de bouw, neemt het aantal anderstaligen misschien weer af. Dan verminderen de taalproblemen vanzelf.”
Overig Bouwnieuws
|
|