Beter goed gejat, dan slecht bedacht
Columns | Door Anne-marije Scheffe
Geplaatst: 13-10-2015
 Een paar weken geleden hoorde ik de term 'dominant design'. Er ging direct een lampje bij mij branden. De term staat voor de evolutie van optie A ten opzichte van optie B. Om een voorbeeld te noemen; de eerste elektrische auto werd al rond 1840 ontwikkeld terwijl de eerste auto met verbrandingsmotor pas in 1885 werd gebouwd. De elektrische auto’s moesten vaker en langer opladen dan auto’s met een verbrandingsmotor en verdwenen om deze reden van de markt.
Nog een bekend voorbeeld is het QWERTY-toetsenbord. Dit ontwerp stamt nog uit de tijd dat we gebruikmaakten van typemachines waarbij het van belang was dat de hamertjes onder de toetsen niet in elkaar kwamen te zitten. Inmiddels maken we al lang geen gebruik meer van typemachines maar is de indeling van de letters op het toetsenbord nog steeds hetzelfde. Er zijn nieuwe toetsenborden ontwikkeld die bijvoorbeeld minder rsi-klachten veroorzaken maar omdat alle systemen afgestemd zijn op het QWERTY-toetsenbord blijft dit het dominante ontwerp. Vergelijkbare situaties zijn ontstaan bij besturingssystemen, zoals Microsoft Windows versus IBM OS/2, VHS versus Betamax etc.etc. Deze ontwerpen evolueerden terwijl dit bij andere opties niet gebeurde door onder andere sociale netwerken, betere prestaties maar soms ook door dominantie van de producent.
Het lampje ging bij mij branden omdat ik me al tijden afvraag waarom we zoveel moeite hebben met duurzaamheid. Het eerste zero-energy house werd al in 1973 gebouwd aan de DTU in Kopenhagen. Ook in Duitsland werd onderzoek gedaan naar duurzame gebouwen. In 1974/1975 werd het Philips Experimental House gebouwd waarin onder andere goed geisoleerde wanden, een grondwarmtewisselaar, gecontroleerde ventilatie, zonne-energie en warmtepompsystemen waren verwerkt die geregeld werden door een centraal computersysteem. Ook als we nog verder terugkijken in de geschiedenis zien we goede voorbeelden. In IJsland werden vanaf de negende eeuw al huizen gebouwd die goed geisoleerd waren met turf en in 1883 was het schip De Fram al warm te houden bij buitentemperaturen van min 22 graden zonder kachel. Traditionele huizen in warme klimaten zoals Portugal, Iran en China, waar de gebouwen de bewoners juist koel hielden, werden later ook geclassificeerd als passiefhuizen. Mijn docenten zeiden vroeger altijd ‘beter goed gejat, dan slecht bedacht’. Natuurlijk zeiden ze dit ietwat genuanceerder. Wat ze hiermee bedoelden was dat alles al een keer bedacht is, het wiel hoeft niet steeds opnieuw te worden uitgevonden. Soms is het de moeite waard om te kijken wat er in het verleden al is gedaan en je daardoor te laten inspireren en hier lessen uit te leren. Dat de elektrische motor 175 jaar geleden minder relevant was, betekent niet dat we er nu niet heel veel van kunnen leren.
Overig Columns
|